Blog

A-) SERBEST BÖLGELERİN HUKUKSAL TANIMLANMASI     

Türkiye’de, 15.06.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ile çerçevesi çizilen , 10.03.1993 tarihli Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği, 16,08,1985 tarihli serbest bölge müdürlüklerinin kuruluş ,görev ,yetki ve çalışma esasları (Bakanlar Kurulunun 85/9801 sayılı kararı)ile uygulanma esasları belirtilen SERBEST BÖLGELER; “…Türkiye de ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli şekilde temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak üzere, serbest bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarının tayini, yönetimi faaliyet konularının belirlenmesi, işletilmesi, bölgelerdeki yapı ve tesislerin teşkili …” (m.1)  amacıyla kurulmuştur.

Serbest bölgelerin , hukuksal statüsü , 6. maddenin 1. fıkrasında düzenlenmiştir :” Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılır.” Bu hükümle, ülkenin siyasi,coğrafi ve gümrük sınırlarına bir istisna getirilmiştir. Bu bölge sınırlarının , gümrük hattı dışında sayılması olarak kabul edebileceğimiz bu düzenlemeyle ,  serbest bölgelerin kuruluş amacıyla ilintili olmak kaydıyla, bu alanlar gümrük hattı dışına çıkarılmıştır. Bunun sonucu olarak da , SERBEST BÖLGEYE DAHİL ALANLARDA, 5084 SAYILI YASAYLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKTEN ÖNCE, VERGİ, RESİM,HARÇ,GÜMRÜK VE KAMBİYO  YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN İÇ HUKUK KURALLARININ UYGULANMAYACAĞI HÜKÜM ALTINA ALINMIŞ ; SERBEST BÖLGELERİN GÜMRÜK HATTI DIŞINDA OLDUĞU DÜZENLENMİŞTİR.

5084 SAYILI YASAYLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLE ,  SERBEST BÖLGELERDE YALNIZCA  GÜMRÜK VE KAMBİYO REJİMİNE İLİŞKİN İÇ HUKUK HÜKÜMLERİNİN UYGULANMAYACAĞI  HÜKÜM ALTINA ALINARAK , SERBEST BÖLGE AVANTAJLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE DARALTILMIŞTIR. Bu değişiklikte , yerli şirketlerin  serbest bölgelerde kurdukları paravan şirketlerle , hiçbir  fiili üretim yapmaksızın  serbest bölgeler dışında ürettikleri  emtiaları  ihraç etme amacı ile kullanmaları ve özellikle  dahilde işleme rejimi kapsamında serbest bölgelere ithal edilen   hammaddelerin çeşitli şekilde yurt içine aktarılması , bu suretle gümrük kaçakçılığı yapmalarından kaynaklanmıştır.

Mevzuata hükümleri karşısında , serbest bölgelerin gümrük hattı dışında olmaları sebebi ile , bu bölgeden Türkiye’ye yapılacak her türlü emtia girişlerinin gümrük rejimine tabi olacakları da muhakkaktır. Gümrük rejiminin getirdiği standartizasyon ve  vergilendirme işlemleri,  bu emtia girişlerinde de muhakka olarak uygulanacaktır.

B-) YARGILAMA HUKUKU YÖNÜNDEN SERBEST BÖLGELERİN ÖZELLİKLERİ 

Serbest Bölgelerde bulunan  özel ve tüzel kişiler aleyhinde, Türk Mahkemelerinde  hukuk davaları açılabilir. Taraflar milletleri arası tahkim veya yargı belirlememişseler , burada görev ve yetki hususu genel hükümlere göre tespit olunur. Taraflar arasında milletler arası yetkili hukuk  konusunda bir yetki sözleşmesi yoksa,  Türk Hukukunun maddi hükümlerine göre yargılama yapılacaktır.

Serbest Bölge alanı içinde  mahkemece her türlü keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılabilir , H.U.M.K. m. 101 vd. gereğince ihtiyati tedbir kararı verilerek uygulanabilir , bu bağlamda emtiaların yediemine tevdiine karar verilebilir.  ANCAK HİÇBİR, DURUMDA  SERBEST BÖLGE ALANI İÇİNDEKİ BİR  MENKULÜN  SERBEST BÖLGE DIŞINA ÇIKARILMASINA İLİŞKİN İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEMEZ. ZİRA, YARGI KARARIYLA DA OLSA, GÜMRÜK REJİMİNE TABİ TUTULMAKSIZIN  ALAN İÇİNDEKİ HİÇBİR MAL  SERBEST BÖLGE DIŞINA ÇIKARILAMAZ. ÇIKARILABİLMESİ İÇİN , ÇIKARMA İŞLEMİNİ YAPAN KURUMUN MUTLAK SURETLE GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİNİ TAMAMLAMASI GEREKİR Kİ , MAHKEME TEŞKİLATININ BÖYLE BİR İŞLEM YAPAMAYACAĞI AÇIKTIR. 

C-) TAKİP HUKUKU YÖNÜNDEN SERBEST BÖLGELERİN ÖZELLİKLERİ   

İcra dairelerince , serbest bölge alanı içinde gerek ilamların icrası ve gerekse ilamsız takiplerin icrası için her türlü işlem yapılabilir. İcra dairesince serbest bölgede bulunan  taşınır haczedilebilir, muhafaza altına alınabilir.  ANCAK , MUHAFAZA AMACIYLA DA OLSA SERBEST BÖLGE ALANI DIŞINA ÇIKARILAMAZ.

İcra dairesince  haczedilen mallar , ancak serbest bölge içinde bulunan başka bir işletmeye yediemin sıfatıyla teslim olunabilir. Bulunmadığı takdirde serbest bölge işletmeci kuruluşuna teslim olunabilir.

Serbest Bölgeler içinde haczedilen  menkullerin satışı talep edilebilir. Genel hükümlere göre satış işlemleri yapılabilir. ANCAK SATIŞ SONUCUNDA SATIN ALINAN MENKUL , GÜMRÜKLEME İŞLEMİNE TABİ TUTULMAKSIZIN  SERBEST BÖLGE DIŞINA ÇIKARILAMAZ. Satın alınan mal , alıcı tarafından serbest bölge içinde satılır veya ihraç edilirse, icra dairesini ve   gümrükleme işlemini yapan kuruluşları ( vergi dairesi, T.S.E , gümrük müdürlüğü vs.) bu işlemlere karışamazlar.  Ancak , bu suretle satılan mallar  yurt içine getirilmek  istenirse, gümrük ve standartizasyon rejiminin gerektirdiği tüm işlemler eksiksiz yapılmak suretiyle  işlem tamamlanabilir. 

Aksi bir durum  gümrük kaçakçılığı suçunu oluşturabilir.